Ο συγκριτικός ρόλος

Κυριακή πρωί, ο μπαμπάς από νωρίς στην εκκλησία, να προσπαθεί να μας ξυπνήσει μήπως και προλάβουμε έστω το Δι’ ευχών. Εμείς φοράμε στα γρήγορα τα «καλά» μας ρούχα και αντί να πάμε προς τον ‘Αγιο Τίτο στρίβουμε για τα Λιοντάρια. Η μαμά είναι ήδη εκεί, πίνει ελληνικό με μια κουταλιά ζάχαρη και φυσικά θέλω «μια μπουγάτσα με γλυκιά κρέμα, παρακαλώ». Η μαμά ανένδοτη, «με μυζήθρα είναι πιο ωραία, φέρε μας μία και μία». Αδύνατον να καταλάβεις ποια γεύση σου αρέσει αν δεν την συγκρίνεις με μια άλλη. Συγκριτική η απόλαυση.

Ύστερα οι βαθμοί στο σχολείο, βροχή τα 18 και τα 19 – έστω κι αν οφείλονται σε αντιγραφές και ανοιχτά βιβλία – και «μπράβο Γιώργο, οι άλλοι στην τάξη σου τι βαθμούς πήραν;» – «Δεν με νοιάζει, ποτέ δεν κοιτάω τους άλλους» – «Ποτέ;». Αδύνατον να καταλάβεις αν πέτυχες τον σκοπό σου αν δεν τον συγκρίνεις με τον σκοπό των άλλων. Συγκριτική η επιτυχία.

Μετά σχέσεις, «Πόσο καιρό είστε μαζί;» – «Τρεις μήνες» – «Α, εμείς είμαστε πέντε» – «Ναι αλλά μου έχει πει ήδη σ’αγαπώ». Αδύνατον να καταλάβεις το μέγεθος του έρωτα να δεν τον συγκρίνεις με εκείνον του διπλανού σου. Συγκριτικός και ο έρωτας.

Στην δουλειά τα ίδια, «Πόσα χρήματα παίρνεις;» – » 1000 ευρώ» – «Εγώ 1.200» – «Ναι αλλά εμείς φεύγουμε πάντα στην ώρα μας». Αδύνατον να καταλάβεις την αξία της εργασίας σου αν δεν την συγκρίνεις με την αξία της εργασίας του άλλου. Συγκριτική και η εργασία.

Τα σκέφτομαι όλα αυτά – τον τρόπο που μας μεγάλωσαν, την ανάγκη που μας δημιούργησαν να πρέπει να συγκριθούμε για να καταλάβουμε που στεκόμαστε, την προσπάθεια πάντα να ορίσουμε μια θέση σχετική που θα έχει σαν σημείο αναφοράς την θέση κάποιου άλλου – και αρχίζω να καταλαβαίνω από που δημιουργείται το πρόβλημα – το όποιο πρόβλημα. Κανείς δεν έμαθε ποτέ (οκ, μεγάλη κουβέντα – προφανώς κάποιοι την γλίτωσαν) να κυνηγάει αυτό που μέσα του φώναζε ότι ήθελε να ελευθερωθεί, αντίθετα έβλεπε προς τα που πήγαιναν οι άλλοι και είτε τους ακολουθούσε, είτε προσπαθούσε να ξεχωρίσει, στεκόμενος απλά ένα βήμα πιο πέρα – και αυτό ήταν αρκετό για να τον κάνει να νιώθει ευτυχής. Συγκριτική και η ευτυχία;

Αν υπάρχει ένα θετικό με την υπάρχουσα κρίση είναι ότι θα αναγκαστούμε όλοι να ορίσουμε το δικό μας έδαφος, (όπως το είχε πει και ο ποιητής πριν σχεδόν 35 χρόνια (if i don’t stand my own ground, how can i find my way out of this maze?). Όταν όλα γύρω σου καταρρέουν, το μόνο που μπορεί να σε σώσει είναι να επαναπροσδιορίσεις τον εαυτό σου και τις ανάγκες σου, να βρεις ποια είναι η δική σου βάση και μέχρι πού θέλεις να χτίσεις. Θα αναγκαστείς να το κάνεις, ακόμα και αν για χρόνια ολόκληρα είχες μάθει να ζεις αντιγράφοντας ή καταστρέφοντας την εικόνα των άλλων. Στην χειρότερη περίπτωση θα σε οδηγήσει και ο ίδιος ο φόβος σου να το κάνεις, όταν ξεπεράσεις το αρχικό μούδιασμα της εικόνας των άλλων που πνίγονται, το ένστικτο επιβίωσής σου θα σε αποτρέψει από το να τους δώσεις το χέρι σου – ο κίνδυνος να σε πάρουν μαζί τους είναι μεγαλύτερος από την πιθανότητα να τους τραβήξεις έξω. Συγκριτική λοιπόν και η αλληλεγγύη;

Όχι. Μην μπερδεύεσαι. Οι βαθμοί στο σχολείο μπορούν να συγκριθούν, η ανάγκη να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον όχι. Η προσπάθεια να επαναπροσδιορίσουμε τον εαυτό μας δεν μπορεί (ή μάλλον δεν πρέπει) να μας οδηγήσει σε ένα νέο είδος ατομικισμού. Η νέα πρόκληση δεν είναι να χτίσει ο καθένας τα τείχη του απέναντι στην κοινωνία προσπαθώντας να σώσει ό,τι μπορεί για τον εαυτό του και μόνο. Η πρόκληση είναι να καταλάβει επιτέλους ο καθένας τον ρόλο του μέσα στην κοινωνία. Τον μοναδικό του ρόλο, όχι τον συγκριτικό. Να καταλάβει την χρησιμότητά του μέσα στο σύνολο, την μοναδικότητα της προσφοράς του, την μοναδικότητα τελικά της ύπαρξής του. Και να συνειδητοποιήσει ότι η δουλειά του, το σπίτι του, οι σχέσεις του δεν είναι αφορμές για να φτιάξει τον δικό του κλειστό πύργο, αλλά αποτελέσματα της ύπαρξης μιας συλλογικότητας που τον ξεπερνά.

Και κάπως έτσι μπορεί τελικά να καταλάβεις, όχι δεν είναι συγκριτική η απόλαυση, ούτε η επιτυχία, ούτε – φυσικά – ο έρωτας. Και στην κορυφή όλων αυτών θα δεις ότι η ευτυχία μπορεί να είναι μια απλή στιγμή, μοναδική και μη επιστρέψιμη, όσο παίρνει σε δυο χέρια να ζεσταθούν από το άγγιγμά τους, όσο παίρνει στο στόμα σου να χαμογελάσει.